NEPAL GİRİŞ
Nepal gezimle ilgili izlenimlerimi paylaşacağım bu yazımda niye böyle bir başlık kullandığımı merak etmiş olabilirsiniz. Söyleyeyim; çünkü dünyanın en yüksek zirvesi olan Everest Tepesi (8848 metre) Nepal sınırları içerisinde bulunuyor. Zaten bu yüzdendir ki Nepal pek çok kişi tarafından; “Dünyanın Zirvesi”, “Dünyanın Çatısı” ve benzeri sıfatlarla anılmaktadır. Ben de işte bu nedenle bu güzel ülkeden söz ederken “Dünyanın Çatı Katı” demek istedim.
AN İTİBARİYLE NEPAL
Çin ile Hindistan arasındaki bir bölgede yer alan, yaklaşık dört Konya yüzölçümündeki Nepal, cumhuriyetle yönetilmektedir.
Kenarları mavi, ortası kırmızı renkli ve birinde ay, diğerinde güneş simgesi bulunan iki adet üçgenden oluşan Nepal bayrağı, Dünyada dikdörtgen şeklinde olmayan birkaç bayraktan biridir.
Türkiye’yle arasında yaz saatine göre iki saat kırk beş dakika, kış saatine göre üç saat kırk beş dakika saat farkı bulunan Nepal’e, hem kara hem de hava yoluyla gidilebilir. Kara yoluyla seyahatte en sık kullanılan rota Türkiye, İran, Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Nepal rotasıdır. Havayoluyla gitmek isteyenler için ise Türk Hava Yolları’nın aktarmasız, diğer hava yollarından bazılarının ise başkent Katmandu’ya aktarmalı uçuşları mevcuttur.
Nepal’e seyahat için en uygun zaman ekim ve nisan ayları arasıdır.
İstanbul’dan altı buçuk/yedi saatlik bir uçuşla ulaşılabilen Nepal’in Başkenti Katmandu Tribhuvan Havaalanı; küçük, basit, sevimli ve mütevazı bir havaalanıdır.
Pasaport türü ne olursa olsun, Türkiye Cumhuriyeti Pasaportu taşıyanlar Nepal’e girişte vizeye tabidir. Eğer Türkiye’deki konsolosluklarından vize almadıysanız, Katmandu Havaalanı’ndan kapı vizesi alabilirsiniz. Bunun için uçakta size dağıtılan formun dışında bir de havaalanındaki bankoların üzerinde bulunan vize formlarını doldurmanız veya vizematiklerden aynı işlemi gerçekleştirerek, bir fotoğrafınızla birlikte kalacağınız süreye göre vize ücretini yatırmanız gerekmektedir. On beş günlük vize ücreti 25, otuz günlüğü 40, otuz-doksan gün arası ise 100 Amerikan Doları’dır. Bu ücreti yatırıp, aldığınız makbuzla başka bir bankoya giderek vize pulunun pasaportunuza yapıştırılmasından sonra artık ülkeye girebilirsiniz. Bütün bu işlemler, yoğunluğa göre on beş dakikayla bir buçuk saat arası sürmektedir.
Bu ülkeye ayak bastığınız andan başlayarak en çok duyacağınız sözcük “NAMASTE” dir. Karşılaştığınız herkes, iki elinin avuç içlerini kalp hizasında birleştirip başını hafifçe öne eğerek size “NAMASTE” diyecek, sizden de aynı karşılığı bekleyecektir. NAMASTE sanskritçe bir selamlama sözcüğü olup; “İçimdeki ÖZ, içindeki ÖZ’ü selamlıyor”, “İçindeki Tanrıyı selamlıyorum”, “Ruhum ruhunu onurlandırıyor”, “Işığım ışığını selamlıyor” gibi pek çok anlama gelmektedir.
Havaalanındaki taksi sürücüleri, aralarında kooperatifleşerek 6-7 kilometrelik şehir merkezi için 700 RS (NPR) Nepal Rupi’si istiyorlar ve pazarlık ta yapmıyorlar. Kooperatife dahil olmayan havaalanı dışındaki taksiciler de bundan cesaret alıp, aynı fiyatı çekiyorlar. Size önerim; şehir merkezine gidecek olan başka gezginlerle anlaşarak taksi ücretini paylaşmanız. Biz öyle yaptık. Bindiğiniz arabalarda da fazla bir konfor, hatta hiç konfor aramayın. Hepsi dökülüyor.
Ayrıca; kent içinde ve yakın kentler arasındaki ulaşımınızda sırasıyla otobüs, minibüs, motorlu veya motorsuz bisiklet taksi (rikşa) ve taksileri kullanabilirsiniz. 5-10 kilometrelik ulaşımlarda otobüs ve minibüsler 15-25 rupi ücret alırlarken, aynı mesafe için taksiye ödeyeceğiniz ücret 250-400 rupi arasındadır. 2-3 kilometrelik yakın mesafeler için kullanmanızı önereceğim rikşalara ise 100-150 rupiden fazla para ödemeyin. Otobüsle şehirlerarası ulaşım ücretleri ise mesafesine ve otobüsün klimalı ya da klimasız olmasına göre 400-750 rupi arasında değişmektedir. Ama bu otobüsler de 160 kilometrelik yolu 7-9 saat arasında ancak gidebilen çok eski, her tarafından ayrı bir ses gelen, döküntü arabalar. Bunlarda da herhangi bir konfor aramayın. Kara Çok sert ve dağlık bir coğrafyaya sahip olduğu için ülkede kara ve sınırlı iç hat havayolu ulaşımı dışında, demiryolu ulaşımı bulunmamaktadır.
Bu arada; Nepal’de trafik soldan akıyor ve araçların da direksiyonları sağ tarafta. Karşıdan karşıya geçerken bunu unutmamak gerekiyor. Ayrıca, Nepal’de motosiklet kullanımı çok yaygın. Trafiğin kendine özgü kaotik bir düzeni var.
Yüzlerce araç, motosiklet, kamyon, minibüs, otobüs, rikşa, yaya, köpek, inek; allah ne verdiyse hep birlikte trafikte seyrediyorlar. Ama tuhaftır ki, hiç kaza olmuyor. Size önerim; karşıdan karşıya geçerken yavaş adımlarla, ani hareketler yapmadan geçin. Eğer bu şekilde geçerseniz garanti veriyorum, hiçbir araç ve motosiklet size çarpmayacaktır.
Nepal’in para birimi Rupi. Resmi olarak NPR olarak ifade ediliyor. Kısaltması da RS. 5-10-20-50-100-500 ve 1000 Rupilik banknotları var. Tedavülde hiç bozuk para yok. 02.11.2017 tarihinde havaalanındaki döviz bürosunda 1 Dolar=101,42 Rupiyken, şehirdeki döviz bürolarında 1 dolar=101,60 Rupiden bozdurulabiliyordu. O yüzden havaalanındaki döviz bürosundan taksi paranıza yetecek kadar bir miktar dışında dolar bozdurmayın.
Nepal İnsanı; yoksul, sakin, huzurlu, uysal, barışsever ve saygılı. Kaderine boyun eğmiş durumda. Zaman zaman yüksek sesle konuşsalar da kavga ettiklerine hiç tanık olmadık. Nepal’de sigara içen çok az sayıda insan görürsünüz. Buna karşın; hiç temizlenmeyen toprak cadde ve sokaklar ile kalitesiz yakıt kullanımı yüzünden üzerlerine çöken toz ve egzost gazı bulutu nedeniyle sürekli olarak boğazlarını temizleyip olur olmaz yerde tükürüyorlar. Sakın kınamayın. Çünkü bir süre sonra siz de aynı sıkıntıyı yaşamak zorunda kalıyorsunuz. Bir de temizlik alışkanlıkları yok.
Nepal’in daha çok tarıma dayalı bir ekonomisi var. Tekstil ve turizm sektörü de buna destek veriyor. Bunun dışında ağır sanayi ve teknoloji yok. O kadar yoksul bir ülke ki, halkın neredeyse üçte biri yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Ülke, Türkiye’nin 50-60 yıl önceki halini anımsatıyor.
Halkın % 82 si Hindu dinine mensup. Ardından Budistler, onların ardından Müslümanlar ile diğer inanç guruplarına dahil olanlar ve hiçbir dine mensup olmayanlar geliyor.
Ülkenin resmi dili Nepali. Ancak, ülkede konuşulan 120 nin üzerinde farklı dil ve lehçe var. Bunlardan 12-13 tanesi diğer resmi diller olarak tanınıyor.
Başta başkent olmak üzere pek çok şehrinde belediye hizmetleri yok gibi. Ana arterler dışındaki cadde ve sokakların çoğu toprak ve köstebek yuvası gibi delik deşik. Cadde ve sokaklar toz, toprak, çamur, atık su ve çöpten geçilmiyor.
Ülkede kapalı şişeler ve damacanalar dışında temiz su kaynağı bulmak mümkün değil. Doğru dürüst bir elektrik ve su şebekeleri yok. Elektrik direkleri ve telleri kentleri bir örümcek ağı gibi sarmış durumda. Trafo yetersizliği ve kısa devreler nedeniyle sık sık elektrik kesintisi yaşanıyor. Her binanın çatısında bir büyük su deposu var. Gecenin belli bir saatinden sonra tankerlerle taşınan su bu depolara aktarılıp, buradan da o binanın sistemine pompalanıyor. Otellerde de durum aynı.
Nepal diğer Uzakdoğu ülkeleriyle kıyaslandığında ucuz bir ülke gibi görünse de aslında hiç de ucuz bir yer değil. Pek çok kalemde fiyatlar Türkiye’deki fiyatlarla aynı. Tapınak, park ve gezilebilecek diğer alanların çoğu paralı. Dağcılık, doğa ve diğer bireysel aktivite fiyatları da uçuyor. Otel, pansiyon ve hostel fiyatları geceliği 5 dolardan başlayıp yukarıya doğru tırmanıyor.
Buraların esnafı da Türkiye’deki meslektaşlarının yaptığı hatayı yaparak gezginleri yolunacak kaz gibi görüp ona göre fiyat çekiyor. Bu yüzden pazarlık yapmadan hiçbir şey almayın. Size verilen fiyatın üçte birini önerin; inanın satılan mal veya hizmet bazen bu fiyata bazen ise yarı fiyatına elinizde kalacaktır. Kanımca bu şekildeki bir fiyat ve turizm politikası zaman içerisinde Nepal ekonomisine çok şey kaybettirecektir.
1 Amerikan Doları= ortalama 100 Rupi olarak hesabıyla bazı ürün ve hizmet fiyatları şöyle:
1 litre su: 25 RS, baget ekmek: 100 RS, 1 kg meyve: 160-250 RS, 1 kg sebze: 100-200 RS, hepatit B aşısı ve enjeksiyon hizmeti: 300 RS, küçük meyve suyu: 30 RS büyük meyve suyu: 210 RS, markette bira: 210-350 RS, restaurantta bira: 350-500 RS, 1 tane yumurta market: 15 RS, 1 tane yumurta restaurant: 50-100 RS, 1kg kaşar peyniri: 1000-1500 RS, şampuan: 300-400 RS, diş macunu: 200-400 RS 50 gram patates cips: 50-80 RS, 25 gram fıstık krokan: 25 RS, bir tane kruwasan: 55-100 RS, bir tane donat: 75-100 RS, küçük kola market: 60-75 RS, küçük kola restaurant: 75-100 RS, bir bardak lassi (şekerli ayran): 120-160 RS, bir dilim pasta: 250-400 RS, bir fincan çay: 40-80 RS, bir fincan kahve: 90-200 RS, tapınak, park ve durbar alanları girişleri: 200-1500 RS hamburger vegan: 90-150 RS, hamburger tavuk: 200-300 RS, hamburger et: 300-400 RS, pilav porsiyon vegan: 135-150 Rs, pilav porsiyon tavuklu/etli: 200-400 RS, momo porsiyon (Nepal mantısı) vegan/tavuklu/etli/balıklı: 120-180-200-300 RS, samosa porsiyon (üçgen prizma kızartılmış hamur içinde vegan/tavuk/et/balıklı): 120-180-200-300 RS, dal bhath porsiyon: (Nepal ulusal yemeği; pilav, yeşil mercimek çorbası, patates ve ot haşlaması ile salatalık, turp ve soslardan oluşuyor. Bittikçe ücretsiz servis yapılıyor) 250-400 RS, kahvaltı tabakta (yumurta, iki dilim tost, tereyağı, reçel, çay/kahve, baharatlı yeşil biberli ve soğanlı patates): 180-350 RS, noodle porsiyon vegan/tavuk/et/balıklı: 150-200-400 RS, noodle çorbası bir kase vegan/tavuklu/etli/balıklı: 135-180-200 RS.
Restaurant, bar, cafe ve benzeri yerlerin çoğunda menüde yazılı fiyatların üzerine ayrıca % 10 servis ücreti ekleniyor. Ayrıca yukarıdaki fiyatlar konaklanan kent ve bölgeye göre bir tık yukarıda veya aşağıda olabiliyor.
Paragliding, zip flying, bungee jumping ve benzeri aktivitelerin fiyatları 30-40 dakika için 60 dolardan başlıyor. 10 günlük Annapurna Dağı yürüyüşü için ise; izinler, ulaşımlar, konaklama ve yemekler dahil kişi başı 300 doları gözden çıkarmanız gerekiyor. Çantalarınızı taşıtmak isterseniz hamallara ayrı bir ücret ödüyorsunuz.
AKLINIZDA BULUNSUN
- Nepal’e gitmeden önce, seyahat sağlık hekiminizin önereceği tüm aşılarınızı yaptırın ve hastalıklardan korunmak için önerilerini not edin.
- Havadaki toz ve egzost gazı bulutundan korunmak için bir maske edinin.
- Kapalı pet ve cam şişe sular dışında kesinlikle musluk suyu içmeyin. Hatta dişlerinizi de musluk suyuyla değil, şişe suyuyla fırçalayın.
- Açıkta satılan ve pişirilen yiyecekleri tüketmeyin. Tüketmek zorunda kalırsanız da iyice pişirildiklerinden emin olun.
- Yıkasanız bile çiğ sebze tüketmeyin; (hamburgerin arasında marul ve içtiğiniz noodle çorbasının üzerinde de doğranmış taze soğan ve sarımsak olarak önünüze çok sık gelecektir. Yiyip yememek size kalmış.)
- Meyvelerin kabuklu olanlarını tercih edin ve bunları da yıkayıp kabuklarını soyduktan sonra tüketin.
- İnsanların ve özel mekanların fotoğraflarını çekmeden önce mutlaka izin isteyin.
- Başta çocuklar olmak üzere hiç kimsenin başına dokunmayın ve okşamayın. Çünkü Uzakdoğu kültüründe ve inanç sisteminde; kutsal hayat enerjisinin baş çarkası denilen bir tür giriş kapısından bedene girdiğine ve buraya dokunulduğunda çakranın kapanacağına inanılıyor. Bu yüzden başa dokunulması hoş karşılanmıyor.
- Bazı tapınaklara ayakkabı, şort ve kısa kollu giysiyle girilmiyor. Buna saygı gösterip, bu konuda duyarlı olun.
- Bazı tapınak çevrelerinde ve bahçelerinde koloniler halinde dolaşan maymun çetelerini kışkırtmayın, yiyecek vermeyin, gözlük, fotoğraf makinesi gibi eşyalarınızı onlardan sakının. Aksi halde saldırgan ve arsız tavırlarıyla peşinizi bırakmayacaklardır.
- Tapınaklar ve kutsal meydanlara giriş paralı olsa da, kontrol edilmeyen yan ve arka sokaklardan buralara parasız da girmek mümkün. Bu şekilde girip girmemek size kalmış.
- Özellikle Thamel Chowk bölgesinde yanınıza yaklaşıp alçak sesle ot (marihuana/esrar) ister misin diye soranlara aldırmayın. Yolunuza devam edin.
- Bir şeyler satmak isteyen seyyar satıcı ve hanutçuları da duymazlıktan gelin. Sırnaşık ve ısrarcı değiller.
- Son olarak; “Nepal’de ev sayısı kadar tapınak, insan sayısı kadar tanrı ve bir yıldaki gün sayısından fazla bayram olduğu söylenir.” Ama, inanıp inanmamak size kalmış.
Şimdilik bu kadar. Nepal’le ilgili yazımın ikinci bölümünde Katmandu Vadisi’ni ve bu vadide yer alan Katmandu, Lalitpur (Patan) ve Bhaktapur kentlerini anlatacağım. Hepinize keyifli okumalar dilerim.
This entry was posted in Blog
Bizlere Nepal’den seslenen kardeşlerimizden biraz daha fazla fotoğraf bekliyoruz. Yolunuz, bahtınız açık olsun…İzlenimleriniz bizim için önemli…Selamlar.
Sevgili Hocam,
Bizim için çok değerli önerilerinizi okuduk. Buralar Türkiye gibi değil.Kentler ve ülkeler arası geçişler çok uzun saatlerimizi alıyor. Bir de şimdiye kadar internet hızı ve sık sık hattan düşme sorunu yaşadık,hala yaşıyoruz. Bundan böyle elimizden geldiğince daha fazla paylaşımda bulunmaya çalışacağız. Sevinçli Ailesi’nin tümünü selam ve sevgiyle kucaklarız. 28.kasım.2017 New Delhi